Dilin sağaltım yönüne pandemi döneminde her zamankinden çok ihtiyacımız var. 21. yüzyılın varoluş sorunlarından biri haline gelen COVID-19, içeri ve dışarı psikolojini tanımlamaya çalıştı kendince. Bu tanımlama virüsün kendinden değil küresel/toplumsal önlemlerden, anlayışlardan, çaresizlikten, bilinçlilik ve bilinçsizlik hallerinden oluşuyor. Ortaya çıkan kelime ve kavramlar, hızla yaşayışa dönüşüyor. Dilyetilerinin, toplumların ve bireylerin; dinamikleri, kırılma noktaları, dayanıklılık seviyeleri çok katmanlı bir sınavdan/sınamadan geçiyor. Dili onu kullananların elinde sağaltıcı veya marazi yapılara dönüşebiliyor. Kelime-düşünce-davranış; düşünce, kelime, davranış üçlemelerinde davranış, insanla dilin birbirine eklemlendiği noktadadır. Bu yapılar; yemi tanımlar, kelime evrenleri, yapı bozumu/sökümü, yeni dünya inşa durumlarına kapı aralayan dönüşümlerdir. Yeni normal, HES Kodu, Uzaktan, Çevrim İçi Varoluş gibi…

Sorular:

   Dil; yıkım, onarım, sağaltım aracıdır. Esneme, çözülme, kırılma katsayısının kestirilebilirliği üç zamanın sorgulanması ile ilgilidir. Sözün teknolojileştirilmesi, hızlı/hızla akan yaşamlara ad vermek, gömlek biçmek; bulanık, karmaşık, düzensiz dil yapılarını oluşturmada ne kadar etkendir? Kelime teknoloji midir, yoksa teknoloji kelime midir? Biz, bu dönemde hiç hesapta olmayan marazi halleri, heyulaları, korkuları, kelimeden müşahhasa mı yükseltiyoruz? Düşünmeyi, anlamayı hasıraltı ederek, görüntü evrenleri ve çevrim içi –kolay ulaşılabilir- yerler (sanal lokasyonlar)  eşref-i mahlûkatın asli yeteneklerine veri ve görüntü üzerinden algoritmik saldırıları mı kalkışıyor. Güdümlü yazar-takımadaları bu hengâmenin içinde boşlukta yürüyen bir dil serisine, hızın, verinin cazibesi içinde hakikat ötesi kavramlara dalmış durumda. (Burası bilim takımadaları şeklinde de düşünülebilir.) Her şeyin her şeye bağlı olduğu ağlar sülalesi aklıselimi çevrim dışı bıraktı mı?

Üç Deyim:

   Kanbur kanbur üstüne deyimi üst üste gelen sıkıntıları anlatmak için kullanılır. Nurettin Topçu, “Var Olmak” kelimelerini bir araya getirdiğinde ne derece güç bir kavramı ortaya koyduğunun farkındaydı sanırım. Mılan Kundera’nın Varolmanın Dayanılmaz Hafifliği nitelemesi bu yükün altında ezilen veya bu yükü omuzlayan insana seslenişidir. Tarihi bir projeksiyonla bugüne, bugünden öngörüyle geleceğe baktığımızda mevcut sıkıntılara yenilerinin eklendiğini anlıyoruz. Oyun ve eğlence yeri olan, rahatı olmayan dünya, Allah’ın kendine yüklediği misyonu yerine getiriyor. İnsan biriktirdikleri ile sorun üretmeye ve sorun çözmeye devam ediyor.

   Kalburla su taşımak deyimi verimsiz bir işle uğraşmak anlamında kullanılır. Kalbur; büyük delikli, seyrek telli elek anlamına gelen bir kelimedir. 21. yüzyıl becerilerini kabul edenler bilirler, verimlilik bu beceriler arasında önemli bir yere sahiptir. Verimlilik, yenileşimin (inovasyonun) hatırı sayılır paydaşlarından birdir. Ülke olarak pandemi döneminde elini taşın altına koyan kurumlara, ailelere, bireylere ihtiyacımızın olduğu, birlikteliği verime dönüştürme zamanlarını yaşadık, yaşıyoruz. Bu dönemde verimlilik, toplumsal faydayla yan yana kullanılabilecek bir kelimedir. Pandemi döneminin paydaşlarından medya ve sosyal medya, kalburla su taşıma işini başarıyla yerine getirmektedir.

   Halep yolunda deve izi aramak deyimi karmakarışıklık içinde, binlerce benzeri arasında aradığını bulmaya çalışanları nitelemek için kullanılır.  Dez-enformasyon, dijital veri çöplüğü, görüntü ve veri mühendisliği gibi kavramlar, içinde yaşadığımız süreçte hızın ve simülasyonun baş döndürücülüğü arasında güdük kavramlar olarak kaldı belki de. Bir ağdan veya bir veriden neyi anlayacak insan? Yenileşim, deneyim ve başkalaşım hızı, kontrol edilebilir olanı sarsıyor, parçalıyor. Hem kim, neyi kontrol edecek? İnsan aradığını -Hakikat’i- bulmak için zemini Hakikat olan duyargaları harekete geçirmeli.